Μπιλ ο χλομός μυθιστόρημα σε 88 στάσεις Κωστής Γκιμοσούλης εκδόσεις Καστανιώτη η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr

Μπιλ ο χλομός

μυθιστόρημα σε 88 στάσεις

Κωστής Γκιμοσούλης

εκδόσεις Καστανιώτη

η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr

https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/13530-mpil-o-hlomos

ο κλόουν μέσα μας

Ο Μπάστερ Κίτον μου δείχνει πως κλόουν δεν είναι απλώς ένα μασκάρεμα, μα ο τρόπος που αντιμετωπίζεις τη ζωή. 

Ένα μυθιστόρημα που, όπως κάθε ανάλογη γραφή, αγγίζει το όριο ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον μύθο τόσο που να μην  μπορείς να διακρίνεις την αλήθεια από το μυθοπλαστικό ψεύδος. Ή, να το πούμε καλύτερα, μια γραφή που σου μοιάζει οικεία ακριβώς γιατί μιλά για τον φόβο τον δικό σου, για τη δική σου απελπισία, για τον δικό σου κρυφό πόθο: να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου. Ο ήρωας εδώ, ο Μπιλ ο χλομός, νιώθει πως μπορεί να καταφέρει να γίνει ο ρυθμιστής των καταστάσεων. Μέσα στη ζοφερή κατάσταση που δημιούργησε η οικονομική κρίση, ό,τι κι αν κάνει κανείς μέσα στην απόγνωσή του θα ήταν αυτονόητη αντίδραση, θα απολάμβανε τη γενική αποδοχή – ενδεχομένως να ήταν και ηρωική πράξη, αν φυσικά ενδιαφέρει μια τέτοια αποτίμηση. Ο Μπιλ, σε κάθε περίπτωση, έχει ξεπεράσει τα όρια – τα όρια των λογικών αντιδράσεων αλλά και τα δικά του· βρίσκεται πλέον αιωρούμενος χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Μεταμορφωμένος σε κλόουν επιχειρεί κάτι απλό όσο και περίπλοκο, κάτι παράτολμο όσο και αποτελεσματικό: εισβάλλει στη Βουλή και πιάνει όμηρο τον ευτραφή υπουργό. Από το σημείο αυτό και πέρα δεν υπάρχει επιστροφή. Όλα κρίνονται από την αντοχή του να ισορροπεί στο τεντωμένο σχοινί ατενίζοντας το χάος κάτω από τα πόδια του.

Ο Γκιμοσούλης επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία του Μπιλ του χλομού μέσα από ογδόντα οκτώ μικρά κεφάλαια, που θα μπορούσαν να σταθούν και από μόνα τους – μικρές ψηφίδες ενός ευρύτερου μωσαϊκού που σαν το αντικρίσεις από απόσταση απεικονίζει την ελληνική κοινωνία εν μέσω κρίσης. Υπάρχει, φυσικά,  το ερώτημα κατά πόσο μπορεί η μεγάλη αφήγηση να μιλήσει για μια κρίση εν μέσω κρίσης, καθώς δεν εξασφαλίζεται η απαιτούμενη χρονική απόσταση προκειμένου να κατασταλάξει η ρέουσα και διαρκώς διαμορφούμενη πραγματικότητα. Αυτή η δέσμευση αφορά το μυθιστόρημα, που απαιτεί ως είδος ένα υπόστρωμα βιωμένης συνείδησης προκειμένου να δοθεί το ήθος των προσώπων μέσα σε μια συνολική κοινωνική εικόνα. Ο συγγραφέας εδώ επιλέγει εύστοχα τον φαινομενικά αποσπασματικό τρόπο της αφήγησης δίνοντας την εντύπωση περισσότερο των σκέψεων του ήρωα, αποσείοντας έτσι την εντύπωση του ενιαίου (σε αφηγηματική ροή) κειμένου. Ταυτόχρονα προσδίδοντας στον ήρωά του το προσωπείο του κλόουν, τον καθιστά ικανό να ενσωματώνει το κωμικό στοιχείο στο τραγικό κατασκευάζοντας με μαεστρία το σκηνικό του θέματός του – μια τραγική στις διαστάσεις της ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα με τα πρόσωπα μέσα της να επιχειρούν να διευρύνουν τα στενά της πλαίσια· με όποιο κόστος για τα ίδια.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να πεθάνεις. Ο χειρότερος είναι να συνεχίζεις να επιβιώνεις συμβατικά. Κι ο καλύτερος; Ο καλύτερος είναι ν’ αφεθείς να πέσεις στο νερό (στο οποιοδήποτε νερό) χωρίς κανένα φόβο. Τα ’χουν ξαναπεί αυτά. Είναι λόγια που περιμένουν από κάποιον να τα κάνει πράξη. Κι αυτός ο κλήρος έπεσε σ’ εμένα, καταλήγει ο Μπιλ ο τρελός.

Η ιστορία του Γκιμοσούλη ερευνά τα όρια ανάμεσα στη λογική και στην τρέλα, ή σ’ αυτή τη συνθήκη που υπερβαίνει τα συμβατικά σύνορα της λογικά ρυθμισμένης κοινωνίας (ωστόσο άδικης κατάφωρα) για να συναντήσει την άλλη όχθη της σκέψης, με τον δικό της προσωπικό «λογικό» ειρμό που αντιβαίνει τους κατά συνθήκη αποδεκτούς κανόνες. Ποιος όμως θα μπορέσει με τη συνείδησή του καθαρή να  καταδικάσει την απονενοημένη ενέργεια του Μπιλ του χλομού (ή τρελού); Ο ήρωας της ιστορίας έχει μέσα του τον αιφνιδιασμό, την τρέλα του κλόουν, την ανάγκη και το θάνατο – ή μάλλον την αψηφησιά του θανάτου. Αυτό τον κάνει (ακατ)ανίκητο. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς εύκολα να τον ξεχάσεις τον Μπιλ, και αυτό οφείλεται στο χτίσιμο της περσόνας του από τον συγγραφέα αλλά και στον κοινό τόπο στον οποίο νιώθεις να συναντιέσαι μαζί του· μια ικανή συνθήκη για να γράψει μέσα στη συνείδηση του αναγνώστη μια ιστορία μυθοπλαστικά φτιαγμένη αλλά με αληθινά υλικά. Το θέμα είναι να βρεις τον κλόουν μέσα σου, όπως εύστοχα υποτιτλίζει μια από τις ζωγραφιές που συνοδεύουν το κείμενο (δική του και αυτή που κοσμεί το εξώφυλλο) ο συγγραφέας. Ο ίδιος φαίνεται ότι τον βρήκε.

Διώνη Δημητριάδου