Τα χρόνια που θα ’ρθουν Ποιήματα 1958-2018 Δημήτρης Δασκαλόπουλος εκδόσεις Πατάκη η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Τα χρόνια που θα ’ρθουν

Ποιήματα 1958-2018

Δημήτρης Δασκαλόπουλος

 εκδόσεις Πατάκη

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Μια σημαντική εξηντάχρονη πορεία • Fractal (fractalart.gr)

 

μια σημαντική εξηντάχρονη πορεία

 

Πάντοτε είναι ενδιαφέρουσα η αναγνωστική επαναπροσέγγιση σε ποιητικό έργο που αριθμεί πολλές δεκαετίες προσφοράς. Πολύ περισσότερο αν πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους μελετητές της λογοτεχνίας. Εν προκειμένω, συγκεντρωτική έκδοση με τις εννέα ποιητικές συλλογές του Δημήτρη Δασκαλόπουλου (γραμμένα ποιήματα από το 1958 μέχρι το 2018, από τον Απόπλου το 1963 έως τα Υστερόγραφα το 2018). Ένας ποιητής που γνωρίζει  πόσο δύσκολη είναι η πορεία στο «ναρκοπέδιο» της ποίησης (Η ποίηση είναι πορεία/ σε ναρκοπέδιο./ Οι τυχεροί θα επιζήσουνε// – κι οι γυμνασμένοι. Από τις Σημειώσεις για μια «ποιητική»). Ταυτόχρονα, ένας ποιητής που νιώθει το χρέος να «παρακολουθεί» την πορεία του τόπου του, μέσα από τις αντιξοότητες των ιστορικών συνθηκών, έχοντας διαρκώς στον νου του πως η ποίηση είναι ένας τρόπος να εκφραστεί και ως ιδιώτης και ως ενεργός πολίτης: Νύχτες του σαράντα οχτώ/ Νύχτες του εξήντα εφτά/ Νύχτες του εβδομήντα τέσσερα./ Σχάρες υπονόμου οι στίχοι/ για να κυλήσουν τα βρομόνερα/ που πλημμύρισαν/ τ’ αβάδιστα χρόνια. Από τις Σημειώσεις για μια ποιητική.

Ποιητής που χρονολογικά ανήκει στη Δεύτερη Μεταπολεμική γενιά, δείχνει όμως με τα πιο πρόσφατα ποιήματά του πόσο ακόμη σύγχρονος είναι. Παλεύει με τις λέξεις, που όλο και δραπετεύουν σε αδυναμία εγγενή να εκφράσουν ολόκληρο το ζοφερό τοπίο, όπως διαφοροποιείται μέσα στον χρόνο, παραμένοντας ωστόσο σκοτεινό· χρέος του ποιητή να δείξει την παθογένεια. Το ξέρουν, όμως, οι καλοί ποιητές πως, όσο κι αν βάζουν το αίμα της ψυχής τους στον στίχο, πάντα κάτι θα μένει ανέκφραστο και άρα ανεπίδοτο. Ξέρεις, απ’ όλα τα μέσα συγκοινωνίας/ τα πιο σαράβαλα είναι οι λέξεις·/ κάθε τόσο μ’ εγκαταλείπουν μεσοστρατίς. (Από τα Γράμματα στον Ερμόλαο). Σημαντική η σημείωση του ποιητή στο οπισθόφυλλο της συγκεντρωτικής έκδοσης: «Στις συλλογές που αναδημοσιεύονται τώρα προσπάθησα να συνομιλήσω με το απώτερο και το πρόσφατο παρελθόν της ελληνικής ποίησης». Δείχνει έτσι πως κάθε ποιητική γραφή μια «συνομιλία» είναι με ό,τι έχει έως τώρα γραφεί, με επιρροές, προεκτάσεις και συμπληρώσεις, αναθεωρήσεις αλλά και εμπλουτισμό με νέους τρόπους και θεματική· μια μορφή «αντίστασης»  σε ό,τι δυσκολεύεται να αφομοιώσει από το άνευρο συγκαιρινό του τοπίο, μια απόπειρα να αντλήσει από το πλούσιο παρελθόν τα απαραίτητα για να συνεχίσει. Δεν υπάρχουν παρθενογενέσεις στην Τέχνη, έτσι κι αλλιώς.

Ο Δασκαλόπουλος γράφει ποίηση με έκδηλο το προσωπικό ήθος, με ενσωματωμένο στοχασμό, την οποία παρακολουθείς σε όλη της εξηντάχρονη δημιουργική πορεία του, με στοιχεία που διατηρούνται διαμορφώνοντας το ιδιαίτερο στίγμα του στον ποιητικό λόγο (όπως ο χαμηλός τόνος, χωρίς εξάρσεις λεκτικές) αλλά και αναγκαίες διαφοροποιήσεις που έφερε ο χρόνος να διαμορφώνουν την εικόνα της ποιητικής του. Ένας ποιητής που εκπροσωπεί τα σιγανά ποτάμια, που όταν θαμπώσουν οι αναμνήσεις επιλέγουν να εγκαταλείψουν το πέλαγος/ και  να στραφούν προς τα μαύρα νερά του Αχέροντα. Εν τέλει η καλή ποίηση δεν μπορεί παρά να είναι υπαρξιακή, και αυτό φαίνεται σε όλη την πορεία του Δασκαλόπουλου.

Σημειώνω στίχους από το ποίημα που τιτλοφορεί όλη τη συγκεντρωτική έκδοση («Τα χρόνια που θά ’ρθουν», Κλειδούχος μοίρα): Τα χρόνια που θά ’ρθουν/ έχουν  ένα πρόσωπο που δε μας μοιάζει./ Λιγότερα δέντρα περισσότερες σκιές/ αναποφάσιστα ποτάμια και βουρκωμένες θάλασσες./ Μόνο τα δάχτυλα κρατούν σφιγμένη/ τη δική τους αμετάφραστη γλώσσα. Κι οι ψίθυροι στους κλειστούς χώρους/ θυμίζουν πώς γεννιέται ένα λουλούδι.// Τα χρόνια που θά ’ρθουν/ τα έχουμε κιόλας ζήσει σε βαθιά σιωπή. Δημοσιευμένοι οι στίχοι αυτοί το 1993, κι όμως αν τότε ήταν προφητικοί, τώρα ακούγονται σύγχρονοι. Ένα από τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Δασκαλόπουλου είναι και αυτό, να έχουν οι στίχοι του τη δυνατότητα να συνδιαλέγονται με τη διάρκεια των εποχών, αποτυπώνοντας κάθε φορά το μήνυμα που φέρουν μέσα τους. Μια ποίηση που αντέχει να μοιράζεται, γιατί όπως γράφει ο ποιητής: Κάθε φορά που δια-/ μοιράζεται σε στίχους/ ο ποιητής έρχεται/ από μια χώρα που όλοι γνωρίζουν/ αλλά κανένας δεν είδε ποτέ. Από τις Σημειώσεις για μια ποιητική.

Μια ενδιαφέρουσα ποίηση από κάθε άποψη, που εδώ μας δίνεται η ευκαιρία να εκτιμηθεί η αξία της εν συνόλω.

 

 Διώνη Δημητριάδου