Ήσυχα να πας Ούρσουλα Φωσκόλου εκδόσεις Κίχλη η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Ήσυχα να πας

Ούρσουλα Φωσκόλου

 εκδόσεις Κίχλη

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Ένα σωτήριο «κάπου αλλού» • Fractal (fractalart.gr)

 

Ένα σωτήριο  «κάπου αλλού»

 

Άρχοντες, γέροι, νέοι, αγαθοί πολίτες του νέου κόσμου, κάτοικοι του καταπράσινου πλανήτη που οι πρώτοι άποικοι ονόμασαν Γκλίζε, γιορτάζουμε μαζί σας τη στιγμή που ο πρώτος άνθρωπος πάτησε το πόδι του σ’ αυτήν  εδώ τη νέα γη. Είμαστε όλοι ευγνώμονες σ’ εκείνους τους επιστήμονες που, πολλά πολλά χρόνια πριν, βρήκαν τον τρόπο να είμαστε όλοι εδώ, μαζί, αγαπημένοι, ζώντας μια ζωή που μόνο στα όνειρά μας μπορούσε να είναι αληθινή.(σ.55).

 

Στο τρίτο προσωπικό της βιβλίο, η Ούρσουλα Φωσκόλου, μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες παρουσίες στην πεζογραφία (Κρατικό Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα για τη συλλογή διηγημάτων της Το κήτος),  ισορροπεί ανάμεσα στο ευρύ, όσο και αμφιλεγόμενο πεδίο της επιστημονικής φαντασίας και στην απολύτως γήινη και ρεαλιστική εκδοχή της πραγματικότητας, η οποία αποτελεί και το έναυσμα για τη μετάβαση στο φαντασιακό τοπίο, ως αντιπρόταση, ως απόπειρα αυτο-ίασης ή ως πρόταση ιαματική προς όλους. Όσο κι αν το ταυτόχρονο των δύο τρόπων απεικόνισης του κόσμου μπορεί να θεωρηθεί αυθαίρετη ή τουλάχιστον επικίνδυνη συγγραφική επιλογή, η συγκεκριμένη γραφή λειτουργεί, από όποια αναγνωστική εκδοχή κι αν εκληφθεί.  

Μεταφέροντας την πλοκή της στον μικρό πλανήτη Γκλίζε με τους τρεις ήλιους και τα δύο φεγγάρια, παρουσιάζει την εκδοχή μιας ιδεώδους διαβίωσης (τουλάχιστον έτσι φαίνεται να είναι) με κερδισμένη την οικολογική ισορροπία, την αγαστή συνύπαρξη ανθρώπων ζώων αλλά και ανθρωποειδών, την κατάργηση των πάσης φύσεως διακρίσεων και τη φιλική προς τον άνθρωπο τεχνολογία. Ο (υπαρκτός) πλανήτης Γκλίζε (Gliese) 581 είναι ένας νάνος αστέρας, 20,3 έτη φωτός από τη Γη. Η μάζα του υπολογίζεται πως είναι το ένα τρίτο του Ήλιου. Οι δύο ήρωες της ιστορίας, η Ολίβια και ο Θάνος, αποβιβάζονται μέσω του Έσπερου, μιας εταιρείας διαπλανητικών εγκαταστάσεων, στον πλανήτη Γκλίζε, όπου θέλουν να ζήσουν μια καινούργια ζωή πολλά υποσχόμενη. Αρκούν άραγε οι ιδανικές συνθήκες διαβίωσης (άπιαστο όνειρο για τους κατοίκους της γης) για να εκπληρωθεί η επιθυμία τους, ή όλο αυτό σηματοδοτεί κάτι εντελώς διαφορετικό; Το δεύτερο μέρος του βιβλίου θα επιχειρήσει μια εισχώρηση στη συγγραφική πρόθεση, καθώς μας μεταφέρει στο σήμερα, στον ρεαλιστικό μας χώρο. Σε διάλογο με τα πιο «σκοτεινά» σημεία του πρώτου μέρους, θα ισορροπήσει την ιστορία και θα τη φωτίσει.

Ανάμεσα στη διατήρηση της μνήμης και στην επερχόμενη λήθη, τι αξίζει περισσότερο; Πίσω από το ειδυλλιακό περιβάλλον του μικρού πλανήτη βρίσκεται το αληθινό νόημα της ζωής, η εξοικείωση με ό,τι φαίνεται να αποτελεί το τέλος της, χωρίς στην ουσία να είναι; Η απαγορευμένη ζώνη και η καταβύθιση στα μυστικά υπόγεια νερά αποτελούν το πέρασμα από τον ένα χώρο (της ζωής) στον άλλο χώρο (της μη-ζωής); Ή μήπως όλα οδηγούν στην  απόλυτη απουσία νοήματος; Το ιδανικό είναι η λήθη και το κενό που τη συνοδεύει; Και, επιτέλους, ποιο από τα δύο (η μνήμη με όσο άχθος φέρει μέσα της, ή η λήθη με όσα πλέον θεωρούνται απολεσθέντα) αντέχεται περισσότερο; Θα μπορούσε αυτός ο πλανήτης να συμβολίζει ένα χώρο, τον οποίο επινοούμε ή στον οποίο καταφεύγουμε, ως αντίδοτο σε μια ζωή βασανιστικά αφόρητη; Η πορεία προς κάτι δελεαστικό αλλά άγνωστο μπορεί να είναι, πέρα από ενδιαφέρουσα, ίσως και ιαματική, ένα ξόρκι για όσα τραγικά ζούμε; Η αφήγηση γεννά αλλεπάλληλα ερωτήματα.

Η αφιέρωση του βιβλίου, Στη Δήμητρα Κ., ανοίγει ένα «παράθυρο» ερμηνευτικό σε μια ιστορία που αρχικά μοιάζει δυσερμήνευτη και σταδιακά εξομαλύνεται κατά το δυνατόν· η γραφή της Φωσκόλου απαιτεί, έτσι κι αλλιώς, μια εξοικείωση με τη συνύπαρξη πραγματικού και φανταστικού. Η Δήμητρα Κ., στην οποία αφιερώνει το βιβλίο (γεννημένη ως Δημήτρης Καλογιάννης) ήταν μια βασανισμένη τρανσέξουαλ ύπαρξη που προσπάθησε να μην κρύψει την πραγματική της ταυτότητα, όσο κι αν κυνηγήθηκε και απομονώθηκε από το περιβάλλον της, και έγινε γνωστή στο πανελλήνιο μετά την τραγική κατάληξή της. Ο κόσμος που παρουσιάζεται στην ιστορία της Φωσκόλου, θα μπορούσε να είναι ένας ιδεατός κόσμος για τη Δήμητρα, ή αλλιώς περιγράφει τον κόσμο όπως η ίδια τον εκλάμβανε και τον επιζητούσε. Παρακολουθώντας πρόσφατα ένα βίντεο για τη ζωή της Δήμητρας και ακούγοντας την ίδια να μιλάει, σκέφτηκα την ηρεμία με την οποία πλέον αντιμετώπιζε τη ζωή αλλά και τον θάνατο σαν μια ήσυχη μετάβαση, και πόσο της ταιριάζει ο τίτλος Ήσυχα να πας που επιλέχτηκε για το βιβλίο. Ωστόσο, αυτή μπορεί να είναι μόνο  η προσωπική  μου ανάγνωση σε ένα βιβλίο που προσφέρεται για διαφορετικές ερμηνείες. Πρόκειται, σε κάθε περίπτωση, για το πιο ενδιαφέρον συγγραφικό πόνημα ως τώρα της Ούρσουλας Φωσκόλου. Έκδοση, όπως πάντα ιδανικά φροντισμένη από την Κίχλη.