Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι Καλχαίνοντας τις μέρες Ηρακλεία-Ελευθερία Πέππα Μετάφραση από τα ρωσικά-νέα εργοβιογραφία-έρευνα-σχόλια Εκδόσεις Κείμενα η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress

 

Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι

Καλχαίνοντας τις μέρες

Ηρακλεία-Ελευθερία Πέππα

Μετάφραση από τα ρωσικά-νέα εργοβιογραφία-έρευνα-σχόλια

Εκδόσεις Κείμενα

η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress

«Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι: Καλχαίνοντας τις μέρες» της Ηρακλείας-Ελευθερίας Γ. Πέππα (κριτική) – Ο απόλυτος και ανυποχώρητος φουτουριστής ποιητής

 

Ένας φάρος σε σκοτεινές εποχές

 

Όπως κι αν αποδοθεί το ρήμα «καλχαίνω», είτε ως  «βάφω κάτι κατακόκκινο» είτε ως «ταράζω κάτι σαν την τρικυμισμένη θάλασσα», αλλά και μεταφορικά «ποθώ και λαχταρώ κάτι», μιλώντας για τον Μαγιακόβσκι, καταλήγουμε στην ίδια σκέψη: τον εκφράζει με απόλυτο τρόπο. Η ερευνήτρια και μεταφράστρια Ηρακλεία-Ελευθερία Πέππα μάς δίνει την πληροφορία: «Μαγιάκ στα ρωσικά σημαίνει φάρος. Φάρος με άπλετο φως και σκοτεινές περιόδους». Η Πέππα παρουσιάζει μια μνημειώδη έκδοση που υπερβαίνει τις 800 σελίδες, έχοντας ερευνήσει σε βάθος τον εμβληματικό ποιητή, και παραθέτοντας, εκτός από μια νέα μετάφραση στο πολυμεταφρασμένο έργο του, μια πλήρη εικόνα της ζωής και της προσωπικότητάς του, ενταγμένης στην ταραγμένη εποχή που στιγμάτισε τα λιγοστά χρόνια της ζωής του.

Στο προλογικό της σημείωμα η Πέππα εξηγεί το «γιατί ο Μαγιακόβσκι», ή καλύτερα το «γιατί πάλι ο Μαγιακόβσκι». Πώς ο Μαγιακόβσκι «ήρθε και τη βρήκε» το 1979 με το θεατρικό του Τραγωδία, και από τότε ξεκίνησε η συνοδοιπορία τους,  μέχρι την τωρινή έκδοση της πληρέστερης ανθολόγησης του έργου του (και με εκτενή σχολιασμό), με συστηματική χρονολογική παράθεση των πολλαπλών δεδομένων (πολιτικών, κοινωνικών, λογοτεχνικών) που τον καθόρισαν ως πολιτικό πρόσωπο και ως δημιουργό, με αυτά τα δύο σε άρρηκτη σχέση μεταξύ τους. Να επισημανθεί πως πολλά από αυτά τα στοιχεία  παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Το στοίχημα της ίδιας αλλά και των εκδόσεων Κείμενα του Φοίβου Βλάχου είναι να φανεί η διαχρονική αξία του έργου του, η επικαιρότητά του. Γιατί ο Μαγιακόβσκι ήταν πολύ πιο μπροστά από την εποχή του. Όχι μόνον ως ένας από τους πρωτεργάτες και εμπνευστές του κινήματος του Φουτουρισμού, αλλά και ως ένας εν δυνάμει ανανεωτής της ποιητικής γλώσσας, με τη λεξιπλασία του, όταν τα νοήματα που ήθελε να δώσει ασφυκτιούσαν μέσα στις υπάρχουσες λέξεις, στη δεδομένη συντακτική ακολουθία του λόγου.  Έχει, γι’ αυτό, ενδιαφέρον η απόδοση στην ελληνική γλώσσα από τη συγκεκριμένη μεταφράστρια, καθώς, όπως λέει, προσπάθησε να είναι όσο πιο κοντά γίνεται στο πρωτότυπο, αφήνοντας στην αναγνωστική ευαισθησία την όποια «επιχρωμάτωση». Έτσι, μας προσφέρει έναν λόγο που συχνά ξαφνιάζει για την πρωτοτυπία του, τους απρόσμενους συνδυασμούς εννοιών, μας πείθει, όμως, για την αυθεντικότητά του. Έχοντας διαβάσει ποικίλες μεταφράσεις των στίχων του, θα έλεγα πως προτιμώ την εγγύτητα προς το πρωτότυπο, και όχι την όποια (αυθαίρετη ίσως) «ερμηνευτική» προσέγγιση. Σε τελευταία ανάλυση ας μη λησμονούμε, πως και στην εποχή του αλλά και στα κατοπινά χρόνια έκανε αίσθηση η ιδιαιτερότητα της γραφής του.

Η ροή της αφήγησης που αφορά τη ζωή του Μαγιακόβσκι, ιδιωτική αλλά και κοινωνική (ξεκινώντας από τη γέννησή του στη Γεωργία το 1893 και φθάνοντας μέχρι την αυτοκτονία του στη Μόσχα το 1930), διακόπτεται από τις μεταφράσεις (δίπλα στο πρωτότυπο, καθώς η έκδοση είναι δίγλωσση), ώστε να συνδέονται τα γεγονότα με τη δημιουργία του έργου του· άλλωστε, τίποτα δεν γεννιέται σε χώρους στεγανούς, κάθε δημιουργία επικοινωνεί με το περιβάλλον, επηρεάζεται από τις εξελίξεις, κυρίως στην περίπτωση  ενός δημιουργού ταγμένου στην επαναστατική διαδικασία αναμόρφωσης της κοινωνίας, οπότε στο έργο του αποτυπώνεται η τοποθέτησή του, η ιδεολογία του. Η Πέππα θα διατρέξει όλους τους σημαντικούς σταθμούς της ζωής του, τη διαμόρφωση της πολιτικής του συνείδησης, την επίγνωση της ποιητικής του αξίας, τους έρωτές του, τις φιλίες του, τους συνοδοιπόρους και τους εχθρούς του, τη σχέση του με τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς, την τοποθέτησή του στην «αντίπερα» όχθη, ως  ελεύθερο και αδούλωτο πνεύμα,  την ιδιόμορφη παρουσία του που ξάφνιαζε ή εντυπωσίαζε. Με τον τρόπο αυτό, μας δίνει την εικόνα του πλήρη, γιατί το περισσότερο τον γνωρίζουμε ως επαναστάτη, και το λιγότερο ως άνθρωπο. Στην ουσία, ωστόσο –κι αν δικαιούμαστε να διακρίνουμε τον άνθρωπο Μαγιακόβσκι από τον πολίτη Μαγιακόβσκι– όσοι τον φοβούνται εστιάζουν στον ιδιωτικό του βίο, στο «κοσμοπολίτικο» και στο «ερωτικό» του πρόσωπο, σκιάζοντας σκοπίμως τον αιρετικό, επαναστάτη, αντάρτη ποιητή. Γιατί αυτός, όπως γράφει η Πέππα, «δεν ενδιαφέρει και, κυρίως, δεν  βολεύει κανέναν».

Έχει ενδιαφέρον το κεφάλαιο που παρουσιάζει τον Μαγιακόβσκι κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1917. Σε ποιήματά του της ίδιας εποχής («Χρονικό της Επανάστασης») γράφει και μετά αναθεωρεί, σαν να αμφιβάλλει για την ανάγκη της θυσίας και την πολιτική ορθότητα. Οι στίχοι των αρχικών του σημειώσεων: «θα εξιλεωθούμε για όλα/ ή μαζί θα πέσουμε νεκροί/ με θάνατο να εξαγνιστούμε», εξαφανίζονται στην τελική εκδοχή. Όμως ήταν παρών, με το γνωστό του πάθος, την ατίθαση ορμή του. Θα πει: «Δική  μου η επανάσταση», με τα λόγια αυτά να  επιδέχονται διαφορετικές ερμηνείες, από την πίστη του στην εξέγερση του Οκτώβρη έως την προσωπική του εξέγερση πάνω από όλους και από όλα.

Στην πολυσυζητημένη αυτοκτονία του το βιβλίο αφιερώνει (δικαιολογημένα) εκτενές κεφάλαιο, που λειτουργεί σαν χρονικό των τελευταίων ημερών του, με τις διαδοχικές μαρτυρίες όσων τον συνάντησαν να συμφωνούν πως ήταν αλλόκοτος, παράξενος, πέρα από τις συνήθειές του και τις συνήθεις αντιδράσεις του. Και η κατάληξη, ο πυροβολισμός πίσω από την κλειστή πόρτα και το σημείωμα για την τελευταία του πράξη αποχώρησης από μια ζωή στην οποία, όπως γράφει: «δεν έχω διεξόδους». Ο πληθυντικός, αν και αδόκιμος, συνηγορεί για τα διαφορετικά χτυπήματα που δέχθηκε, τόσο στην ιδιωτική του ζωή όσο και στον πολιτικό του βίο. Απόλυτος και ανυποχώρητος σε όλα, δύσκολα συμβιβαζόταν. Ακόμα και για την αξία της ποίησής του, σ’ αυτά τα τελευταία χρόνια,  δεν ήταν τόσο σίγουρος.

Η Πέππα θέλησε να μας γνωρίσει, όπως λέει, τον δικό της Μαγιακόβσκι, και πιστεύω πως τα κατάφερε. Προσεκτική προσέγγιση, τεκμηρίωση, ιδιαίτερη φροντίδα των στίχων του. Την έκδοση συμπληρώνει φωτογραφικό υλικό, διευκρινιστικές υποσημειώσεις, πλήθος από ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και κρίσεις για την προσωπικότητα και το έργο του Μαγιακόβσκι, την απήχηση που έχει σήμερα, και από τις δύο πλευρές, από αυτούς που τον μειώνουν και από αυτούς που ακόμη ελκύονται από το επαναστατικό του πνεύμα. Μια έκδοση πλήρης, ένα έργο που τιμάει με κάθε τρόπο τον εμβληματικό δημιουργό.

 

Διώνη Δημητριάδου

 

Αποσπάσματα

 

Των λέξεων ξέρω την πυγμή

και τον συναγερμό που αυτές σημαίνουν

δεν είν’ γι’ αυτές, που σε χειροκροτήματα  ξεσπούν τα θεωρεία

Μα είναι αυτές που στ’ άκουσμά τους

τα φέρετρα σηκώνονται και περπατούν

πάνω στα τέσσερα μικρά, δρύινά

τους πόδια

(από τους τελευταίους, ανολοκλήρωτους, στίχους του Μαγιακόβσκι)

 

Κι όμως ο Μαγιακόβσκι στέκει ακόμα. Όσο κι αν το μέλλον φαίνεται να ξεμακραίνει. Με τον δικό του, πέρα από τις λέξεις, λόγο, ακροβατώντας σ’ αυτό το σκοινί της ψυχής, το τεντωμένο πάνω απ’ την άβυσσο. Στέκει ακόμα Φάρος, και σ’ αυτήν τη εποχή της παρακμής, επιμένοντας να φωτίζει τον άγριο ωκεανό της ανταρσίας, του ασυμβίβαστου, της ρήξης, της ανατροπής και της δι’ αυτών δημιουργίας ενός νέου κόσμου, που δικαιώνει τον άνθρωπο και τον καθιστά  ισόθεο. Αν δεν τον δούμε, αν εγκαταλείψουμε αυτόν τον ωκεανό, «γύρω μας θα ρηχαίνει ο κόσμος, όλο και πιο πολύ, μέχρι που να γίνει βάλτος, και σ’ αυτόν θα μείνουν μόνο βατράχια να κοάζουν ευχαριστημένα». (σσ. 817-818, από το κεφάλαιο «Αντί επιλόγου»).

 

 

 

Μικρός αιώνας Τζένη Μανάκη εκδόσεις Έναστρον η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Μικρός αιώνας

Τζένη Μανάκη

 εκδόσεις Έναστρον

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Μικρές σπουδαίες ιστορίες ανθρώπων • Fractal

 

Μικρές σπουδαίες ιστορίες ανθρώπων

 

Δίπλα στη «μεγάλη» ιστορία, της αποτύπωσης των γεγονότων που επηρεάζουν μεγάλες ομάδες ανθρώπων, λαούς ολόκληρους, και η οποία καταγράφεται (συχνά ως επίσημη εκδοχή) στα ιστορικά κιτάπια, υπάρχουν και οι μικρές ιστορίες των ανθρώπων, αυτές που δεν θα τις βρούμε πουθενά καταγεγραμμένες, που το βεληνεκές τους ως άσκηση επιρροής, αριθμεί λιγοστά πρόσωπα. Ωστόσο, μέσα στη λογοτεχνία βρίσκουν χώρο να σταθούν και βήμα να μιλήσουν όλες αυτές οι προσωπικές ιστορίες, λειτουργώντας, στο μερίδιο που τους αναλογεί, ως επιμέρους αποτυπώσεις του κλίματος, της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, ως μικρά στο μέγεθος, κι όμως σπουδαία κομμάτια του ευρύτερου ιστορικού πεδίου.

Η Τζένη Μανάκη, γράφοντας για τον μικρό αιώνα, τέτοιες ιστορίες έχει στον νου της, και με τον συγγραφικό της τρόπο «μεγεθύνει» τον ιδιωτικό χώρο των ηρώων της, έτσι που να  συνομιλήσει ως θέση-αντίθεση-σύνθεση διαλεκτικά ο μικρόκοσμός τους με αυτόν της ευρύτερης ιστορίας.

 

Είχε αρχίσει να εδραιώνεται η πίστη ότι η πανανθρώπινη αυτή δοκιμασία θα έβαζε νέους κανόνες, θα ισχυροποιούσε τουλάχιστον την ιδέα του παράγοντα Άνθρωπος. Αντίθετα, η πλειονότητα , τσακισμένη ψυχικά και οικονομικά, έψαχνε ακριβώς εκείνον τον άνθρωπο στον οποίο θα φόρτωνε όλη την εκδικητικότητα και κακία που ήταν σωρευμένη μέσα της.

Ο πόλεμος, που κανείς δεν πίστευε ότι θα συμβεί, συνεχίζει να αποτελεί το καθημερινό αιματοβαμμένο σκηνικό κάθε οικιακής οθόνης.

Η Αθηνά ασφυκτιούσε από την ανθρώπινη ανοησία. Έκλεινε τα μάτια και ήταν ακόμη μπροστά της το μετείκασμα της έκρηξης μιας βόμβας που αφάνιζε ανθρώπους και κτίρια. (σσ. 49-50).

 

 Έχει ενδιαφέρον ο τρόπος που χτίζει την πλοκή της, μέσα από (στην ουσία) τρία ζεύγη προσώπων (την Κάτια και τον Λούκα, την Αθηνά και τον Κωνσταντίνο, τη Μάχη και τον Πέτρο) ή αλλιώς με τρεις επιμέρους ιστορίες, που η καθεμία από αυτές θα μπορούσε να σταθεί αυτόνομα, όμως εδώ γειτνιάζουν, τέμνονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Ίσως γιατί καμία διαπροσωπική σχέση, κυρίως των δύο ατόμων, δεν αποκόπτεται από το περιβάλλον, δεν εξελίσσεται χωρίς τις ποικίλες παρεμβάσεις των άλλων, άμεσες ή έμμεσες, φανερές ή κρυφές. Ταυτόχρονα, και οι τόποι εναλλάσσονται, η Θεσσαλονίκη, το Μιλάνο, η Φλωρεντία, ως χώρος δράσης των προσώπων. Όσο για τον χρόνο, σημαντική η δυστοπική περίοδος της πανδημίας, επηρεάζει την πλοκή, όμως η αφήγηση εκτείνεται πιο πριν από αυτήν και, θα λέγαμε, και πιο μετά, έτσι όπως με το τέλος του βιβλίου διαφαίνεται μια  ελπίδα για κάτι καλύτερο, τουλάχιστον στην κατεύθυνση  της ειλικρίνειας των σχέσεων.

Μέσα σ’ αυτά τα χωροχρονικά πλαίσια η Μανάκη, ακολουθώντας τις επιταγές της μεγάλης αφήγησης, θα εντάξει, διατηρώντας τη συγγραφική απόσταση από τα τεκταινόμενα, ανατροπές, αιφνιδιασμούς, εξομολογητικές γραφές, μυστικά και αλήθειες (ειδικά αυτές στην ώρα τους), εξάπτοντας το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Και είναι άξιο λόγου το γεγονός πως γύρω από τα κεντρικά πρόσωπα (αναγκαστικά περισσότερα του ενός) ανακαλύπτεις ενδιαφέρουσες παρουσίες στη σκιά τους· ίδιον γνώρισμα μιας καλής γραφής, που ξέρει από φωτισμό των προσώπων, που ξέρει πώς και πόσο να εστιάσει στο καθένα από τα πρόσωπα, κύρια και δευτερεύοντα της αφήγησης. Φέρνω το παράδειγμα της, ουκρανικής καταγωγής,  μητέρας του Λούκα, της Μάρτα Κράβετς, που διακριτικά βλέπουμε την παρουσία της  μέσα από τα λόγια των άλλων, το προσωπικό της δράμα, τις αποφάσεις της, το τέλος της. με όλα αυτά τα επιμέρους στοιχεία, διάσπαρτα στο βιβλίο, να δημιουργείται μια  ιδιαίτερα σημαντική παρουσία-προσωπικότητα.

 

Αργότερα σκέφτηκε πόσο λίγα είναι αυτά που μας μένουν από κάθε άτομο που έρχεται ακάλεστο στη ζωή μας μέσα στον χρόνο… ίσως ελάχιστα ψήγματα της ύπαρξής του, που κι αυτά ύστερα παίρνουν τον δρόμο της λησμονιάς. Κάπως έτσι συμβαίνει με όλους, μέχρι να φτάσουμε σ’ εκείνο το αναπόδραστο σημείο, που κανείς πια δεν μπορεί να μας σκέφτεται… ούτε καν να μας θυμάται… σαν να μην υπήρξαμε ποτέ. (σσ. 115-116).

 

Στην αξία του βιβλίου, πέρα από την πλοκή γύρω από τις περιδινούμενες ανθρώπινες σχέσεις, προστίθεται η διάθεση της Μανάκη να μην αφήσει χωρίς στοχαστικές προεκτάσεις και ψυχαναλυτικές διεισδύσεις κανένα από τα σημεία εκείνα που ίσως κάποιος άλλος, μένοντας στην επιφάνεια της αφήγησης, θα τα είχε προσπεράσει. Η μυθοπλασία, όμως, ξεχωρίζει όταν υπερβαίνει τις ίδιες τις λέξεις της, όταν βλέπει πίσω από αυτές και ανοίγει τον ορίζοντα της.  Όπως ακριβώς συμβαίνει εδώ.

Διώνη Δημητριάδου 

 

ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΟΞΥΓΟΝΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΥΜΑΡΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23-6-25

ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΟΞΥΓΟΝΟ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΥΜΑΡΟΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

23-6-25

Όταν το έργο είναι συλλογικό, η φωνή μας γίνεται δυνατή. Χθες, 23 Ιουνίου 2025, στην Αγία Παρασκευή, ο κόσμος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα των εκδόσεων Εύμαρος και του Δικτύου Αλληλεγγύης Αγίας Παρασκευής. Μιλήσαμε, διαβάσαμε, ανταλλάξαμε απόψεις, φωνάξαμε για τα αυτονόητα που δεν γίνονται πράξη. Διαβάστε και διαδώστε το συλλογικό μας βιβλίο (36 λογοτεχνών) για το έγκλημα των Τεμπών, "Δεν έχουμε οξυγόνο", εκδόσεις Εύμαρος. Η λογοτεχνία μέσα στην κοινωνία για να πολλαπλασιάζεται η φωνή για δικαιοσύνη και δημοκρατία.

Κατά φαντασίαν υγιείς Δημήτρης Ζάχαρης Παρουσίαση στο Δημαρχείό Παπάγου-Χολαργού 21 Ιουνίου 2025

 

Κατά φαντασίαν υγιείς

Δημήτρης Ζάχαρης

Παρουσίαση στο Δημαρχείό Παπάγου-Χολαργού

21 Ιουνίου 2025

Κάποιες παρουσιάσεις βιβλίων είναι ιδιαίτερες. Για το βιβλίο του Δημήτρη Ζάχαρη "Κατά φαντασίαν υγιείς", το Σάββατο, 21 Ιουνίου 2025, στις 12 το μεσημέρι, στο Δημαρχείο Παπάγου- Χολαργού, Περικλέους 55, Χολαργός, στο αμφιθέατρο "Μίκης Θεοδωράκης", βρεθήκαμε και μιλήσαμε για τη δύναμη της καλής ποίησης, που κάνει δυνατά τα αδύνατα.

Η 21η Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Πλάγια Μυατροφική Σκλήρυνση (ALS). Είναι γνωστή και ως Νόσος του Κινητικού Νευρώνα ή Νόσος του Lou Gehrig, ή Νόσος του Hawking.

Αλλόκοτες συναντήσεις με φαντάσματα Hugo Von Hofmannsthal - Thomas Mann -Arthur Schnitzler Μετάφραση: Αλέξανδρος Σινιόσογλου Γιάννης Κοίλης Επίμετρο: Γιάννης Κοίλης Εκδόσεις Κίχλη η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Αλλόκοτες συναντήσεις με φαντάσματα

Hugo Von Hofmannsthal - Thomas Mann -Arthur Schnitzler

Μετάφραση: Αλέξανδρος Σινιόσογλου Γιάννης Κοίλης

Επίμετρο: Γιάννης Κοίλης

 Εκδόσεις Κίχλη

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Η έννοια του «ανοίκειου» στη γερμανόφωνη λογοτεχνία • Fractal

 

Η έννοια του «ανοίκειου» στη γερμανόφωνη λογοτεχνία

 

Υπάρχει σαφώς μια διάκριση ανάμεσα στη λογοτεχνική απόδοση του φανταστικού, όπως το συνέλαβε ο Edgar Allan Poe ή ο E. T. Hoffmann –με την εισβολή του τρομακτικού, με τρόπο τέτοιο που να ξεχωρίζει το πραγματικό από το εξωλογικό στοιχείο, και να οδηγείται ο αναγνώστης στην τέρψη, όταν νιώσει την ψυχή του να αναστατώνεται από την παρείσφρηση των εξωλογικών στοιχείων, από την αδυναμία του να δώσει μια λογική ερμηνεία σε ό,τι συμβαίνει στην επινοημένη μυθοπλασία, επιτρέποντας μόνο στη φαντασία του τη νοηματική προέκταση ή «ερμηνεία»– και στην έννοια του «ανοίκειου», όπως τη χειρίζεται στο μεταίχμιο ανάμεσα στον 19^ο  και στις αρχές του 20^ού αιώνα η γερμανόφωνη λογοτεχνία. Στην έκδοση της Κίχλης, Αλλόκοτες ιστορίες με φαντάσματα, στεγάζονται τρεις εκφραστές του αλλόκοτου ως ανοίκειου, που εισβάλλει στην κανονικότητα του καθημερινού για να μας μεταφέρει την υποψία ενός «παράλληλου» σύμπαντος, ενός άλλου κόσμου, τον οποίο δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε με τη δύναμη της λογικής· δεν εμπεριέχει την αίσθηση του τρομακτικού, όπως το γνωρίζουμε στην γερμανική γοτθική παράδοση του 18^ου και 19^ου αιώνα. Είναι κάτι πιο πέρα από αυτό, πιο βαθύ και πιο στοχαστικό από τη, συχνά επιφανειακή, γέννηση του τρόμου. Ο (και μεταφραστής των δύο ιστοριών από τις τρεις) Γιάννης Κοίλης γράφει στο Επίμετρο, συνδέοντας την αλλόκοτη ατμόσφαιρα αυτής της λογοτεχνίας με την εμφάνιση των κινούμενων εικόνων του κινηματογράφου: «Η εμπειρία αυτή ασφαλώς επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο τα φανταστικά στοιχεία εμφανίζονται στη λογοτεχνία, αλλά επιπλέον διαμόρφωσε τον καινοφανή τρόπο με τον οποίο μπορεί κανείς να συναρμόσει αφηγηματικές ενότητες. Η διαπλοκή πραγματικού και επινοημένου, όπως τη βλέπει κανείς στην κινηματογραφική συγχρονία, ωθεί τους λογοτέχνες στη σύνθεση ιστοριών  όπου η συνάντηση αυτή απεικονίζει τη νέα μορφή πρόσληψης της πραγματικότητας».

Ο Hofmannsthal,  (1874-1929) γεννημένος στη Βιέννη, με το έργο του εκφράζει αυτό που οι Γάλλοι αποκάλεσαν πνεύμα «fin de siècle», με την ελπίδα να χαράζει στον ορίζοντα στην αυγή του νέου αιώνα αλλά ταυτόχρονα με μια διάθεση αδιόρατης μελαγχολίας, ίσως ανησυχίας μπροστά στο άγνωστο, ακόμη και με μια αίσθηση πεσσιμισμού που εκφράζεται με κυνισμό στη γραφή ή έστω με έναν έντονο σκεπτικισμό. Αφήνεται ελεύθερος στον χώρο της διαίσθησης που θα οδηγήσει σε περιβάλλον μυστικισμού, πολύ μακριά από τον χώρο όπως τον αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις με την περιορισμένη δυνατότητά τους να συλλαμβάνουν τα πράγματα ως εμπειρικές προσλήψεις στα πλαίσια του ρεαλισμού. Δεν είναι  τυχαίο  ότι ο Hofmannsthal ανήκε στον κύκλο του Stefan George, ενός από του σημαντικότερους Γερμανούς ποιητές (Γερμανία 1868 – Ελβετία 1933), συμμετέχοντας έτσι στην κίνηση  που αποτέλεσε την καρδιά του Μοντερνισμού στην Αυστρία («Wiener Moderne»), και μάλιστα ως «Jung Wien» (την εμπροσθοφυλακή, avant-garde) της νεωτερικότητας στη λογοτεχνία. Ο Thomas Mann (1875-1955) κινούμενος και αυτός, ήδη από τη νεαρή ηλικία, στις αρχές του κινήματος του Μοντερνισμού, πραγματεύεται στη δική του ιστορία την πολύ επισφαλή ισορροπία του ανθρώπου ανάμεσα στον εμπειρικό κόσμο (με τη συνακόλουθη γλώσσα που προσπαθεί να τον εκφράσει) και στην υποψία πως όλα τα φαινόμενα είναι απλώς επιφανειακές και οριακές προσλήψεις με απολύτως περατά όρια, που το μόνο που μπορούν να προκαλέσουν είναι ένα αίσθημα απογοήτευσης. Ο Arthur Schnitzler (1862-1931), ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του βιεννέζικου μοντερνισμού, ήταν μέλος και αυτός του λογοτεχνικού κύκλου «Jung Wien», με εμφανή την εισχώρηση της σεξουαλικότητας στο έργο του, η οποία προκάλεσε στην εποχή του σκάνδαλο. 

Στην «Πολεμική ιστορία» του ο Hofmannsthal, γύρω από τον ήρωά του, επιλοχία Άντον Λερχ, θα κτίσει ένα τοπίο θανάτου (υπαρκτού στο πεδίο της μάχης αλλά και ιδεατού ως προμηνύματος), διάστικτου από συμβολισμούς. Ο Thomas Mann, στο «Ερμάριο - Μια ιστορία γεμάτη αινίγματα», με ήρωά του έναν ταξιδιώτη τραίνου, θα αφηγηθεί μια ιστορία έρωτα και θανάτου, που κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όνειρο. Όσο για τον Arthur Schnitzler, αυτός θα αφήσει τον δικό του ήρωα, στο «Ημερολόγιο της Ρεδεγόνδας», να αφηγηθεί μια (πραγματική;) ερωτική ιστορία σε έναν άγνωστο, με τη δύναμη του φανταστικού στοιχείου να κυριαρχεί, επιτρέποντας την αμφιβολία για τα όρια της αλήθειας. Ως επιρροή και στους τρεις δεν θα πρέπει να αφήσουμε απέξω και την εντύπωση που έκαναν την ίδια εποχή οι ψυχαναλυτικές θεωρίες (π. χ. Freud), για τη δύναμη του υποσυνειδήτου, τη δημιουργία των ονείρων και την αμφίδρομη λειτουργία τους από και προς την πραγματικότητα.

Και στις τρεις ιστορίες γεννιέται η αίσθηση του δυνητικά αναπάντητου αινίγματος. Ο αναγνώστης, με την αποδοχή της λογοτεχνικής σύμβασης, περνάει από το οικείο στο ανοίκειο περιβάλλον, αφήνεται να παρασυρθεί από το «μαγικό ψεύδος», την απατηλή εντύπωση πως όσο βρίσκεται μέσα στις ιστορίες που διαβάζει, όλα είναι εν δυνάμει ισχύοντα. Προσφεύγω πάλι στο Επίμετρο, όπου ο Γιάννης Κοίλης επιστρατεύει σχετικά την άποψη του Jacques Lacan για την τέχνη του θαυματοποιού που απογειώνεται όταν «μέσω του στοιχείου της μυθοπλασίας [κατορθώνει] να μας εξαπατήσει μέσω της αλήθειας».

Στο εξώφυλλο αλλά και στον κολοφώνα του βιβλίου έργα του Αλέξανδρου Σινιόσογλου, δύο μορφές με το περίγραμμά τους να χάνεται στο φόντο, ανάμεσα στο πραγματικό και στο φανταστικό.

 Διώνη Δημητριάδου

ΕΝ ΕΠΙΓΝΩΣΕΙ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ

 ΕΝ  ΕΠΙΓΝΩΣΕΙ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ

Στις απρόσωπες και χειραγωγημένες κοινωνίες,
συντεταγμένες στην αυταπάτη και τον εφησυχασμό,
όταν η αθωότητά τους γίνεται πανικός
και η προνοητικότητα δοξασία και ευχή,
περισσεύει η αλαζονεία της ειδημοσύνης
και η υποκρισία του αλτρουισμού της ευθύνης.

Στα χαλκεία τους, μέντορες και ταγοί,
σφυρηλατούν με τέχνη και πειθώ
την ιστορία ως νοσταλγική πρόνοια και διδαχή
και σε διάσταση εσχατολογικής προφητείας,
αυθεντικά δικάζουν και σωτήρια υποδεικνύουν
την αυτοκριτική, για το θέσπισμα της εποχής
όπου η συναυτουργία και η συνενοχή
είναι δικαίωμα, πρακτική, ήθος και αξία.

Όμως, ο ιστός των εσπέριων καιρών έχει  διαρραγεί,
η  αγύρτισσα  καθημερινότητα, χωρίς πνεύμα και ψυχή,
αποκαθηλώνεται απ’ το ναρκισσισμό της
και παραδίδεται ασυνάρτητη κι ανυπεράσπιστη
στην άβυσσο μιας ανυπόφορης αλήθειας,
ευτύχημα της απειλής και φόβος της προσδοκίας.

Μουσειακοί κι αλλότριοι, πολίτες σε ομηρία,
που ύψωναν ανάστημα μέχρι τις επικλήσεις,
για ν’ αριθμούν τις μέρες τους διάδοχες και ίδιες
χωρίς τη βάσανο του νου, της χίμαιρας το άλγος,
εχέφρονες τώρα  στοχαστές, τελούν εν επιγνώσει
πως η ζωή  δεν είναι συμβιβασμός κι ευπείθεια,
παρά ομόθυμη ανατροπή ως και την ουτοπία,
πολιτισμού συνείδηση προοπτική και δημιουργία.

Γιώργος  Αλεξανδρής

(ο πίνακας του Γιάννη Γαΐτη)

Ξεκίνησε η διανομή 2025 για τους/τις συμβασιούχους του ΟΣΔΕΛ

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ξεκίνησε η διανομή 2025 

για τους/τις συμβασιούχους του ΟΣΔΕΛ

 

Ξεκίνησε η φετινή διανομή πνευματικών δικαιωμάτων σε περισσότερους/ες από 6.500 συμβασιούχους του ΟΣΔΕΛ, συγγραφείς, μεταφραστές/στριες, δημοσιογράφους, δημιουργούς κόμικς και graphic novel, γελοιογράφους και εκδότες/τριες (βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών και ιστοσελίδων).

Το συνολικό ποσό που θα διανεμηθεί φέτος ανέρχεται στα 3.911.047,18 ευρώ ενώ τα καθαρά ποσά που θα διανεμηθούν ανά κατηγορία εσόδων διαμορφώνονται ως εξής:

• Εύλογη αμοιβή ιδιωτικής αναπαραγωγής βιβλίων (συγγραφείς, μεταφραστές/στριες, εκδότες/τριες): 1.608.383,22 ευρώ.
• Εύλογη αμοιβή ιδιωτικής αναπαραγωγής επιστημονικών περιοδικών (συγγραφείς, εκδότες/τριες): 721.466,18 ευρώ.
• Εύλογη αμοιβή ιδιωτικής αναπαραγωγής Τύπου (δημοσιογράφοι, εκδότες/τριες Τύπου): 384.424,43 ευρώ.
• Εύλογη αμοιβή ιδιωτικής αναπαραγωγής ιστοσελίδων (δημοσιογράφοι, εκδότες/τριες Τύπου): 382.534.42 ευρώ.
• Εύλογη αμοιβή για τη χρήση έργων του λόγου σε οπτικοακουστικά μέσα (συγγραφείς, μεταφραστές/στριες): 50.786,79 ευρώ.
• Αδειοδότηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Frederick): (αδειοδότηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων): 362.890,50 ευρώ.
• Αδειοδότηση υπηρεσιών αποδελτίωσης (εκδότες/τριες Τύπου): 400.561,63 ευρώ.

Φέτος, ο ΟΣΔΕΛ για πρώτη φορά θα πραγματοποιήσει Διανομή δικαιωμάτων προς εικονογράφους, δημιουργούς κόμικς και graphic novel, γελοιογράφους και φωτογράφους, η οποία θα περιλαμβάνει και αναδρομική διανομή για τη βιβλιοπαραγωγή 2022-2023.

Η διανομή πραγματοποιείται σύμφωνα με τους όρους του ισχύοντα Κανονισμού Διανομής.

Όπως κάθε χρονιά, εντός του επόμενου διαστήματος οι δικαιούχοι θα λαμβάνουν σταδιακά, μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος, προσωποποιημένες ενημερώσεις με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη διαδικασία καταβολής.

 

osdel.gr: Θεμιστοκλέους 73, Αθήνα 106 83, τηλ. 210 3849 100, info@osdel.gr